Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk hidroelektrik santrali Anadolu’nun ortasındaki Aksaray’ı elektrikle tanıştıran Aksaray Azm-i Millî T.A.Ş. tam 100 yaşında
AKSARAY AZM-İ MİLLÎ T.A.Ş. 100 YAŞINDA
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk hidroelektrik santrali ile çalışan fabrikalarından birini açan ve Anadolu’nun ortasındaki Aksaray’ı elektrikle tanıştıran Aksaray Azm-i Millî T.A.Ş. tam 100 yaşında.
Aksaray Azm-i Millî Türk Anonim Şirketi, 1924 yılında Aksaray Milletvekili Vehbi Çorakçı'nın teşebbüsü ile; T.C. Ziraat Bankası, Aksaray Belediyesi, Aksaray Valiliği Özel İdaresi, Sanayi ve Maadin Bankası (Sümerbank) ve Aksaray Halkının iştirakiyle 250.000 TL sermaye ile kurulmuş Cumhuriyetin ilk un fabrikalarından birisi olarak faaliyete başlamış bir anonim şirkettir. 1924 yılında Almanya'da faaliyet gösteren “MIAG” firması ile yapılan anlaşma neticesinde 30 Ton/Gün kapasiteli bir un fabrikası inşa edilerek montajı tamamlanmış, ayrıca gerek fabrikayı işletecek gerekse şehrin enerji ihtiyacını karşılayacak 216 Kwh elektrik üretecek Hidroelektrik santralı da Mamasın barajının altında Boğaz mevkiinde kurulmuştur. Bu tesisler 1926 yılında işletmeye alınmıştır. Bu tarihte hidroelektrikle aydınlanan ikinci şehir Aksaray’dır. 30 Ton/Gün kapasiteli fabrikada 1983 yılında yapılan revizyon ile kapasite 45 Ton/Güne çıkarılmış ancak makine ve ekipmanlarının büyük bir kısmı ahşap olan ve 70 yıldır bil fiil çalışan sistem 1997’de emekliye ayrılmıştır.
Azm-i Millî T.A.Ş. 1937 yılında un fabrikası haricinde, köylünün buğdayını kıracak ve öğütecek iki taşlı bir kara değirmen ile et, yağ, peynir gibi gıda maddelerini muhafaza etmek için soğuk hava deposu kurmuş, ayrıca buz imalatı da yapmaya başlamıştır. Yani şirket 1937 yılından itibaren Aksaray'da un üretimi ve kara değirmen kırmacılığı, buz üretimi, elektrik üretimi ve dağıtımı ile Soğuk hava depoculuğu olmak üzere birçok konuda faaliyet göstermiştir. İl genelinde uzun yıllar Teşvik-i Sanayi Kanunu’ndan faydalanan tek kuruluş Azm-i Millî T.A.Ş. olmuştur. İş istihdamı sağlamakla beraber, Ankara Büyük Şehir Belediyesi Halk Ekmek Fabrikası’nın, askeri birliklerin ve Kızılay'ın uzun yıllar ununu karşılamıştır. Cumhuriyet Türkiye’sinin en önemli endüstri miraslarından olan Azm-i Millî Türk Anonim Şirketi sadece Aksaray için değil ülkemiz için oldukça önemlidir.
100 sene önce kurulan şirketin tarihî un fabrikası günümüzde müzedir.(Haber Merkezi)
